အောက်တိုဘာလဟာ ရက်စက်မှု‌အပေါင်းသရဖူ‌ဆောင်းထားတဲ့ စစ်တပ်ရဲ့လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကချင်ဒေသမှာ အပြစ်မဲ့ပြည်သူရာချီ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သွေးမြေကျပြီး သေဆုံးခဲ့ရတဲ့လဖြစ်ပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်ကျော်အကြာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်ည ထင်မှတ်မထားတဲ့ လေကြောင်းပစ်ခတ်မှုဟာ ဖားကန့်ဒေသ အနန့်ပါနေရာ ဦးတည်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီလေကြောင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကချင်အနုပညာရှင်တစ်ချို့၊ KIO အမှုထမ်းများ၊ အပြစ်မဲ့ပြည်သူ စုစုပေါင်း သေဆုံးသူ ၆၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ကာ အဆိုးရွားဆုံးလူသတ်မှုကို စစ်တပ်က ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့တာ အားလုံးအသိ ဖြစ်ပါတယ်။

အနန့်ပါ အရပ်သားသေဆုံးမှုဖြစ်စဉ်ဟာ ယခု ၂၀၂၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ သုံးနှစ်ပြည့်ခဲ့ပြီး ဒီအဖြစ်အပျက်ကြီးကို အခုချိန်အထိ ဝမ်းနည်းပူဆွေး အမှတ်ရနေရဆဲဖြစ်တယ်လို့ ကချင်အနုပညာရှင်တစ်ဦးက သူ့ရဲ့ခံစားချက်ကို ရင်ဖွင့်ပြောဆိုပါတယ်။

“ဒီဖြစ်စဉ်ထဲမှာ အနုပညာရှင်တွေနဲ့ ပတ်သက်နီးစပ်သူက ၃ ယောက်ပါတယ်။ အားလုံးသိတဲ့ အော်ရာလီပါမယ်။ ဇော်မွန်း(King) တို့ပါတယ်။ အခင်းဖြစ်ပွားတဲ့ အနန့်ပါအထိ သွားခဲ့ရတယ်။ အဲချိန် တကယ်လို့ အချိန်နည်းနည်းနောက်ကျသွားရင်တောင် ပြန်တောင်မတွေ့နိုင်လောက်ဘူး။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ပြောချင်တာက သူများတွေအတွက်တော့ မသိဘူး။ ဒီလိုအဖြစ်ပျက်ကြီးဖြစ်ခဲ့တဲ့ အချိန်ကာလတစ်ခုရောက်လာတိုင်း၊ သူတို့ ဖန်တီးခဲ့ရတဲ့ အနုပညာပုံရိပ်တွေ ပြန်မြင်တိုင်း အနုပညာလုပ်ငန်းလုပ်ရင်းနဲ့ပဲ အသက်ပေးဆပ်လိုက်ရတယ်ဆိုပြီး သတိရတိုင်း အမြဲစိတ်မကောင်းဖြစ်ရတယ်။ အချိန်ကသာ သုံးနှစ်ဆိုပေမယ့် မနေ့ တစ်နေ့ကလိုပါပဲ”လို့ ပြောပါတယ်။

အနန့်ပါ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရမှုဟာ (၆၂) နှစ်ပြည့် KIO နေ့အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ကချင်အနုပညာရှင်တွေနဲ့ အတူ ဂုဏ်ပြုပွဲလုပ်နေရင်း စစ်တပ်က လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် အနုပညာရှင်အပါ KIO အမှုထမ်း၊ လုပ်ငန်းရှင်တစ်ချို့နဲ့ ပွဲတက်ရောက်သူများ ၆၉ ဦးသေဆုံးခဲ့သလို ထိဒဏ်ရာရရှိခဲ့သူလည်း များပြားခဲ့တဲ့အတွက် ကချင်လူထုရဲ့ နှလုံးသားထဲမှာ မေ့မရတဲ့နေ့အဖြစ် ထင်ကျန်နေပါတယ်။

အဲဒီနောက် တစ်နှစ်အကြာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ နေ့မှာလည်း တစ်ဖန် KIO ထိန်းချုပ်နယ်မြေ မုန့်လိုင်ခက် စစ်ရှောင်စခန်းနေရာကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့် စစ်ရှောင်ပြည်သူ ၂၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၅၀ ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ရပါတယ်။

တိုက်ပွဲနေရာမဟုတ်တဲ့ စစ်ရှောင်တွေခိုလှုံနေတဲ့ နေရာကို ပစ်မှတ်ထား ပစ်ခတ်ခံရတဲ့ဖြစ်စဉ်ကြောင့် လက်ရှိ အချိန်အထိ အိပ်မက်ဆိုးတစ်ခုကြီးလို ကြောက်လန့် နေရဆဲဖြစ်တယ်လို့ မုန်လိုင်ခက် စစ်ရှောင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးလည်း သူ့ရဲ့ ခံစားချက်ကို အခုလို ပြောဆိုလာပါတယ်။

“မုန်လိုင်ခက်မှာနေတဲ့ ကျမတို့က အခုချိန်အထိ မမြင်နိုင်တဲ့အတွင်းစိတ်ကနေ ကြောက်လန့်စိတ်တွေက အမြဲတမ်းဖြစ်နေတယ်။ အခုလိုလည်း ဒရုန်း၊ လေယာဉ်ဆိုပြီး အသံကြားလိုက်တာနဲ့ ဘယ်လိုလုပ်ရမှန်းမသိ ကြောက်လန့်နေကြတာ။ တစ်အုပ်တစ်စု သေဆုံးတဲ့ ဖြစ်ရပ်ကြီးက စိတ်ဒဏ်ရာရသလိုဖြစ်သွားတာ။ တခြားနေရာမှာဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကြားရင်တောင် မကြည့်ရဲ မတွေးရဲဖြစ်နေကြတာ။ အားလုံးက စိတ်ဒဏ်ရာရသွားကြတာများတယ်”လို့ပြောပါတယ်။

အနန့်ပါနဲ့ မုန်လိုင်ခက် ဒီဖြစ်စဉ် နှစ်ခုဟာ ကချင်ပြည်နယ်ထဲမှာ အဆိုးဆုံး စစ်တပ်ရဲ့ လူသတ်ပွဲ ဖြစ်ရပ်ဆိုးကြီး ဖြစ်ပြီး ဒါဟာ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ သတ်ဖြတ်တာဖြစ်တယ်လို့ ကချင်လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက အခုလိုပြောပါတယ်။

“ကျမတို့ ကချင်ဒေသမှာဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အခြေအနေကို ကြည့်ရမယ်ဆိုရင် အနန့်ပါလို လူသေဆုံးမှုက လူအများအပြားကို တစ်ခါတည်း သေဆုံးဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး လုပ်တာဖြစ်တယ်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သေဆုံးအောင် တမင်သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြတာဖြစ်တယ်။ ပြီးရင် ပြည်သူတွေရဲ့ ကြောက်စိတ်ဖြစ်အောင်၊ အာဏာပြန်ပြီး တက်ရောက်အောင် လုပ်နေတာဖြစ်တယ်။ ဒီလိုလုပ်ရပ်တွေက စစ်ရာဇဝတ်ချိုးဖောက်နေတာတင်မဟုတ်ဘူး ပြည်သူလူထုရဲ့ အသက်တစ်ချောင်းတောင် တန်ဖိုးထားပေးဖို့ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုတာ သူတို့မှာ လုံးဝမရှိဘူးဆိုတာ တွေ့ရတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

မုန်လိုင်ခက်စစ်ရှောင်စခန်း ပစ်ခတ်ခံရမှုအပြီး အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့မှာ ဖားကန့်ဒေသ KIO တပ်မဟာ (၉) ဌာနချုပ်နဲ့ အနန့်ပါနေရာ ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံလေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရပြီး စစ်တပ်ဟာ လူသတ်ပွဲကို ဆက်တိုက်ကျူးလွန်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီဖြစ်စဉ်မှာလည်း KIO အထက်တန်းအရာ ၄ ဦးအပါ တပ်သားအဆင့်ရှိသူ စုစုပေါင်း ၁၀ ယောက်ကျော် သေဆုံးမှု ရှိခဲ့ပါသေးတယ်။

အာဏာသိမ်း ၄ နှစ်‌ကျော်ကာလအတွင်း ကချင်ဒေသတွင်း ‌လေကြောင်းပစ်ခတ်ခံရတဲ့ အခြေအနေကို ခြုံငုံကြည့်ရင် အောက်တိုဘာလမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ကချင်ပြည်သူတွေ အဖြစ်ဆိုးနဲ့အမှတ်ရကျန်ရှိ နေတဲ့ အောက်တိုဘာလရောက်တိုင်း စစ်တပ်ရဲ့ သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် မိသားစုဝင် ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ အိမ်ထောင်မိသားစုတွေ၊ မိတ်ဆွေတွေက ဝမ်းနည်းခြင်းအမှတ်တရ ဆုတောင်းသံနဲ့အတူ ကချင်လူထုရဲ့ မေ့မရတဲ့နေ့ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။