ကချင်ပြည်နယ်၊ မိုးညှင်းခရိုင်ထဲက ရှမ်းနီပြည်သူ့စစ်ဂိတ် ၃ ခုမှာ အခွန်အဆမတန်ကောက်နေတဲ့အတွက် ဆိုင်ကယ်နဲ့စျေးရောင်းပြီးလုပ်ကိုင်စားသောက်နေတဲ့ ဆိုင်ကယ်၊ ကယ်ရီသမားတွေ ပိုခက်ခဲလာတယ်လို့ ဒေသခံတွေပြောပါတယ်။
မိုးညှင်းမြို့ကနေ တနိုင်းရွေမှော်ဒေသဘက် လက်နက်ကိုင်တပ်တွေဂိတ် စုစုပေါင်း ၂၂ ခုထက်မနည်းရှိတဲ့ထဲက မိုးညှင်းခရိုင်ထဲက ပြည်သူ့စစ်ဂိတ် ၃ ခုအဆိုးဆုံးဖြစ်တယ်လို့ ဆိုင်ကယ် ကယ်ရီသမားတွေ ပြောပါတယ်။
“ကျန်တဲ့ဂိတ်တွေကညှိလို့ရတယ် တစ်ချို့ဂိတ်ဆိုရင် စေတနာရှိသလောက်ပဲပေးဆိုတဲ့ဂိတ်ရှိတယ်။ ခုပြောတဲ့ ရှမ်းနီဂိတ်တွေကဘယ်လိုမှညှိမရဘူး။အရင်က ဆိုင်ကယ်တစ်စီးကို ၅၀၀၀ တောင်းရင် ခု အဲဒီ ၅၀၀၀ ပေးရတဲ့ဂိတ်က ၂၀၀၀၀ လောက်ဖြစ်နေပြီ။ ၅၀၀၀ ပေးရတဲ့ဂိတ်မရှိတော့ဘူး”လို့ ပြောပါတယ်။
လမ်းပိုင်းဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် အခွန်အများဆုံးတောင်းတဲ့ ဂိတ်တွေဟာ ဆားမှော်ကျေးရွာအနီး ပြွန်သုံးလုံးရွာအနီးကဂိတ်၊ ပင်းဘောဂိတ်၊ မိုးကောင်းမြို့အနီးဂိတ်တွေက အဆိုးဆုံးဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။
ဒီဂိတ်တွေမှာ ယခင်က ကြက်တင်ထားတဲ့ ဆိုင်ကယ်တစ်စီးကို ၂၀၀၀၀ (နှစ်သောင်း)၊ယခု ၃၀၀၀၀ (သုံးသောင်း)၊ စက်သုံးဆီတင်ထားတဲ့ဆိုင်ကယ် ယခင် ၄၀၀၀၀ (လေးသောင်း) ယခု ၅၀၀၀၀ (ငါးသောင်း)တောင်းနေတဲ့တွက် အရင်းပြုတ်သွားတဲ့သူတွေလည်းရှိနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။
စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းတာနဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနဲ့အတူ ကုန်စျေးနှုန်းမြင့်တက်မှုကြုံနေရပေမယ့် ကချင်ဒေသမှာတော့ ကုန်စျေးနှုန်းမြင့်တက်မှုတွေက ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဆို ဥပမာ– ကြက်ဥတစ်လုံး တစ်ထောင်ကျပ်အထိ စံချိန်တင်မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် စစ်ရေး၊နိုင်ငံရေးကြောင့် ကချင်ဒေသမှာ ၂၀၂၅ နှစ်ဆန်းပိုင်းအထိ စစ်ရှောင်အရေအတွက် ၈ သောင်းကျော် ထပ်တိုးလာတယ်လို့ ကုလသမ္မဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး(UNHCR )က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
စစ်ရှောင်ကာလကြာမြင့်လာတာနဲ့အမျှ အဖက်ဖက်ကနေခက်ခဲကြပ်တည်းလာတဲ့ပြည်သူတွေဟာ မိမိတတ်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းနဲ့ဝမ်းရေးအတွက်ဖြေရှင်းကြရင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အခြေခံစားသောက်ကုန်အပြင် စက်သုံးဆီတွေကို ဆိုင်ကယ်နဲ့တင်ပို့ရောင်းချပြီး မိသားစုဝမ်းရေးအတွက်လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ ဆိုင်ကယ်သမားတွေအင်မတန်များလာတယ်လို့လည်း မိုးညှင်းမြို့ခံတစ်ဦး ခုလိုပြောပါတယ်။
“အရင်ကတော့ ကားတွေလွှတ်လွှတ်လပ်လပ်သွားလို့ရတယ်လေ။ ခုက လုံခြုံရေးကြောင့်လည်း ပါတယ်။ အဲတော့ ပြည်သူတွေကဘာလုပ်လာသလဲဆိုရင်တပိုင်တနိုင်ပုံစံနဲ့ ဆိုင်ကယ်လေးနဲ့ စားသောက်ကုန်တွေရွှေမှော်ဘက်သွားရောင်းတဲ့သူတွေများလာတယ်။ အဓိကတော့ စားဝတ်နေရေးဖြေရှင်းဖို့နည်းလမ်းရှာလာဲကြရင်း ခုနောက်ပိုင်းကယ်ရီခေတ်လိုဖြစ်လာနေတာ။ ဒါကိုအခွင့်ကောင်းယူပြီး ဂိတ်တွေကမညှာမတာကောက်နေကြတယ် မြင်မ
ကောင်းဘူး”လို့ ပြောပါတယ်။
ဆိုက်ကယ် ကယ်ရီးသမားတွေဟာ အဓိကအားဖြင့် စက်သုံးဆီ၊ စားသုံးဆီအပြင် ဝက်၊ကြက်အခြေခံစားသောက်ကုန်တွေကို မြို့ထဲကနေ ရွှေမှော်ဒေသဘက်သွားရောင်းကာ မိသားစုစားဝတ်နေရေးဖြေရှင်းနေရပေမယ့် ခုနောက်ပိုင်း ရှမ်းနီးပြည်သူ့စစ်ဂိတ်တွေရဲ့ အခွန်မတရားကောက်ခံမှုတွေကြောင့် ရပ်နားလိုက်ရသူတွေလည်းရှိတယ်လို့ နောက်ထပ်ကယ်ရီသမားတစ်ဦး KNG ကို ပြောပါတယ်။
“ခုလိုပြောရတာ တကယ်တမ်းဆိုရင်မပြောချင်ဘူး ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ခံစားရတာကြာပြီ လူတိုင်းကစီးပွားရေးကြီးလုပ်ချင်တာမဟုတ်ဘူး နိုင်ငံရေးကမကောင်းတဲ့ချိန်မှာ စားဝတ်နေရေးဖြေရှင်းဖို့လုပ်နေကြတာ။ ကျနော်တို့လည်း ဘာမှမကျန်ပါဘူး မလုပ်မနေရမို့သာလုပ်နေတာပါ”လို့ ဆိုင်ကယ်ကယ်ရီသမားတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
ဒါကြောင့် သက်ဆိုင်တဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်တွေ အထူးသဖြင့် ရှမ်းနီပြည်သူ့စစ်တပ်တွေအနေနဲ့ ဆိုင်ကယ် ကယ်ရီသမားတွေကို အခွန်လျှော့ကောက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။
ခရိုင် ၄ ခု၊မြို့နယ် ၁၈ မြို့နယ်နဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ကချင်ပြည်နယ်ဟာ လူဦးရေ တစ်သန်းကျော်ရှိပြီး အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နေ့စဉ်စစ်ရှောင်ထပ်တိုးလာတဲ့ ပြည်နယ်တစ်ခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။
